Περούτζια, η “πράσινη καρδιά” της Ιταλίας

3 15 Δεκεμβρίου, 2008Ταξίδια

Οι Ούμπροι ήταν από τις αρχαιότερες φυλές της Ιταλίας. Οι περισσότερες πόλεις τους ιδρύθηκαν μεταξύ του 9ου και του 4ου αιώνα π.Χ. Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών είχαν εμπορικές σχέσεις με τους Ετρούσκους και τους Έλληνες. Τα όρια της περιοχής που καταλάμβαναν είχαν φυσικά σύνορα τον Τίβερη, τα Απέννινα Όρη μέχρι την Αδριατική. Η γλώσσα τους ήταν μέρος μιας γλωσσικής ομάδας που καλείται “Οσκο-ουμβρική” και είναι συγγενής προς την λατινική. Κοντά στη σημερινή Σιένα έχουν βρεθεί οικισμοί των Ουμβρίων που χρονολογούνται στον 7ο με 8ο αιώνα π.Χ. Οικισμοί έχουν βρεθεί επίσης κοντά στην Περούτζια, η οποία ήταν το κέντρο της Ουμβρίας. Αρχαία Ουμβρική πόλη είναι η Ασίζη (Asisium), για την οποία η μυθολογία αναφέρει ότι ιδρύθηκε το 847 π.Χ. από τον Δάρδανο.

Η φοιτητούπολη Περούτζια

Η έκταση της είναι 6.334 τ. χλμ. και ο πληθυσμός της φτάνει τους 632.420 κατοίκους. Είναι μια κατ’ εξοχήν φοιτητούπολη. Διαθέτει το μοναδικό Πανεπιστήμιο στον κόσμο στο οποίο φοιτούν σπουδαστές από 86 διαφορετικές εθνικότητες, εκτός από Ιταλούς και μια φημισμένη σχολή ελληνικής γλώσσας τριετούς διάρκειας.

Χάρη στους φοιτητές της αλλά και στο διεθνές φεστιβάλ jazz που διοργανώνεται κάθε Ιούλιο, η Περούτζια θεωρείται η πιο ζωντανή μεσαιωνική πόλη της Ιταλίας. Εκτός όμως από τη ζωντάνια της φημίζεται ως μια από τις καλύτερα διατηρημένες και ατμοσφαιρικές μεσαιωνικές πόλεις.

Ολιγόωρη η παραμονή μου στην Περούτζια, την πρωτεύουσα της Ούμπρια. Όλοι κατευθύνονται για την piazza 4 Novebre, την κεντρική πλατεία που είναι αγαπημένο στέκι των ντόπιων αλλά και των τουριστών που φωτογραφίζονται ευτυχισμένοι μπροστά στο γιγάντιο παλάτσο dei Priori του 13ου αιώνα. Απέναντι, καθισμένοι στα σκαλιά του καθεδρικού ναού του Αγίου Λαυρεντίου ένα πλήθος φοιτητών με βιβλία και μπίρες στα χέρια αστειεύονται και γελούν.

Η βόλτα μου στα στενά δρομάκια πίσω από το παλάτσο και τον καθεδρικό δικαιώνει με το παραπάνω τη φήμη της πόλης. Ακολουθώ μισοφωτισμένα στενοσόκακα, περπατώ κάτω από αψιδωτές στοές και καμάρες, στέκομαι εκστατικός μπροστά στα πανύψηλα πέτρινα κτίρια, ανεβοκατεβαίνω λιθόκτιστα σκαλοπάτια που οδηγούν σε μυστικές αυλές και αδιέξοδα.

Από τους κήπους Carducci και από τα άλλα ψηλά σημεία- μπαλκόνια της Περούτζια, τα παμπάλαια σπίτια μοιάζουν να κατρακυλούν μέχρι τους πρόποδες του λόφου όπου απλώνεται η σύγχρονη πόλη με τα ντιζαϊνάτα συγκροτήματα γραφείων και τις πολυκατοικίες.

Οι επισκέπτες δραπετεύουν από την καθημερινότητα και ταξιδεύουν χίλια χρόνια πίσω. Τότε που η Περούτζια ήταν μία από τις δώδεκα ετρουσκικές πόλεις, οι οποίες γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη και αίγλη και αργότερα έγινε ένα από τα προπύργια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, γνωστή ως Αουγκούστα Περούτζια. Πολλά χρόνια μετά, το 1540 έγινε έδρα του Ποντίφικα έως το 1860.

Οι κάτοικοί της όταν μιλούν για την καταγωγή τους φουσκώνουν σαν τα παγώνια λέγοντας με υπερηφάνεια – και το παραδέχονται σχεδόν όλοι στην Ιταλία – πως είναι «οι μοναδικοί που μιλούν σωστά την ιταλική γλώσσα».

Η χρυσή εποχή για την Ούμπρια τέλειωσε στα μέσα του 16ου αιώνα όταν έγινε τμήμα του παπικού κράτους. Η περιοχή έπεσε για άλλη μια φορά σε λήθαργο από τον οποίο βγήκε μόλις πριν δυο δεκαετίες, όταν ανακαλύφθηκε από τους τουρίστες που είχαν εμπεδώσει την Φλωρεντία και την Τοσκάνη και έψαχναν για νέα και εξ ίσου ελκυστικά λημέρια.

Η επιτυχία του αγροτουρισμού στην Ούμπρια, που απέχει ίση απόσταση από τη Ρώμη και τη Φλωρεντία, είναι τόσο μεγάλη που για να εξασφαλίσει κανείς διαμονή σε κάποιο από τα αγροτουριστικά καταλύματα, θα πρέπει να κάνει κράτηση 2-3 εβδομάδες νωρίτερα.

Τελικά αυτή η περιοχή επάξια έχει κερδίσει τον τίτλο «η πράσινη καρδιά της Ιταλίας». Έχει βοηθήσει σ’ αυτό ο ποταμός Τίβερης με τους παραποτάμους του, που τη διασχίζει σε όλο το μήκος, δημιουργώντας τις εύφορες κοιλάδες που απολαμβάνεις όταν ταξιδεύεις με το αυτοκίνητο και κυρίως με το τρένο. Εξ άλλου δεν είναι τυχαίο πως εδώ έχουν γυριστεί πολλές ταινίες του ιταλικού και του διεθνούς κινηματογράφου.

Μακαρονάδα με ταρτούφο

Ένας καλός φίλος όταν άκουσε ότι θα πάω στην Περούτζια μου ζήτησε να του φέρω 3-4 ταρτούφο. Πρόκειται για πανάκριβα και σπάνια μανιτάρια τρούφες που φυτρώνουν στις ρίζες των δέντρων κάτω από το χώμα και οι ντόπιοι χωρικοί τα ανακαλύπτουν με τη βοήθεια ειδικά εκπαιδευμένων σκύλων.

Μπορεί να ατύχησα στις τρούφες (δεν ήταν η εποχή τους – τελικά αγόρασα ταρτούφο κονσέρβα σε μορφή πάστας) αλλά ευχαριστήθηκα μακαρονάδες με άρωμα από ψιλοκομμένο tartufo biancheto, κρασιά και παγωτά. Η περιοχή διαθέτει απίστευτη ποικιλία κρεατικών εδεσμάτων από λουκάνικα αγριόχοιρου μέχρι και …αμελέτητα μουλαριού!

Τέλος ανακάλυψα το σουρμπέτο, ένα χωνευτικό με γάλα ανακατεμένο με λεμόνι, παγωτό και ζάχαρη, που θεωρείται απαραίτητο συμπλήρωμα ενός λουκούλειου γεύματος.

Μοιάζει η Ασσίζη ζωγραφιά

Άλλωστε σαν μικρογραφία δείχνει έτσι όπως την αντικρίζεις με το μοναστήρι του Αγίου Φραγκίσκου στην άκρη του βράχου, ανεβαίνοντας από την πεδιάδα της Santa Maria degli Angeli, σκαρφαλωμένη στην πλαγιά του βουνού Άσι από το οποίο πήρε το όνομά της.

Η Ασσίζη απέχει περίπου 220 χλμ. από τη Ρώμη και έχει σχεδόν 23.000 κατοίκους. Οι μύθοι τη θέλουν να υπάρχει 865 χρόνια πριν από την ίδρυση της Ρώμης και είναι έντονα επηρεασμένη από τα ετρουσκικά στοιχεία της γειτονικής Τοσκάνης.

Ο φτωχούλης του Θεού

Έχουν περάσει σχεδόν 800 χρόνια από τότε που ο 19χρονος Φραγκίσκος εγκατέλειψε τα πλούτη της οικογένειάς του, την άσωτη ζωή και μαζί το όνειρο για μια στρατιωτική καριέρα για να αφοσιωθεί στους συνανθρώπους του.

Πήρε μέρος σε εμφύλιους πολέμους. Κατά τη διάρκεια μιας αρρώστιας του είδε δύο όνειρα τόσο συγκλονιστικά, που τον οδήγησαν στην αμετάκλητη απόφαση να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο έργο της φιλανθρωπίας. Στόχος της φροντίδας του ήταν οι φτωχοί και σ` αυτούς έδειχνε έμπρακτα την αγάπη του. Κάποτε μάλιστα ενώθηκε μαζί τους σε μια εξέγερση κατά των ευγενών και αυτό του στοίχισε ένα χρόνο φυλακή. Διωγμένος και αποκληρωμένος από τον πατέρα του, έγινε ερμηνευτής των αισθημάτων που ήταν διαδομένα στην εποχή του: κήρυξε την ισότητα, την ειρήνη, την περιφρόνηση του πλούτου και την υπεροχή της φτώχειας, την αγάπη προς όλα τα δημιουργήματα του Θεού, έμψυχα και άψυχα, τη στοργή στους λεπρούς. Ο ίδιος κυκλοφορούσε ντυμένος μ` ένα χιτώνα, δεμένο στη μέση μ` ένα σκοινί (αυτό το είδος ενδυμασίας έχουν και σήμερα οι μοναχοί του τάγματός του).

Για τρία χρόνια αποσύρθηκε στην ησυχία της ασκητικής ζωής, ώσπου το 1209 ίδρυσε χωριστό μοναχικό τάγμα. Οι οπαδοί του ολοένα πλήθαιναν και αποτέλεσαν το “τάγμα των Φραγκισκανών”, που είχε την έγκριση και του πάπα Ινοκέντιου Γ΄. Το 1224, ύστερα από σαράντα ημέρες προσευχής και νηστείας, είδε να αποτυπώνονται πάνω στο σώμα του τα στίγματα των πληγών του Ιησού. Όταν πέθανε, τον έθαψαν σε ναό που μόλις είχε χτιστεί. Ανακηρύχτηκε άγιος το 1228 από τον πάπα Γρηγόριο Θ΄. Η μνήμη του γιορτάζεται στις 4 Οκτωβρίου. Επίσης, ο Αγ. Φραγκίσκος της Ασίζης, θεωρείται προστάτης των ζώων και των οικολόγων.

Σήμερα είναι ένας άγιος πολύ αγαπητός και η Ασίζη καθιερώθηκε ένας από τους γνωστότερους προορισμούς θρησκευτικού τουρισμού στην Ιταλία και πόλος εκατομμυρίων πιστών κάθε χρόνο με επίκεντρο το βασιλικό ναό του Αγίου Φραγκίσκου. Υπενθυμίζουμε πως η Ασίζη είναι συνδεδεμένη και με τον Νίκο Καζαντζάκη. Στο πρώτο του ταξίδι (Φεβρουάριος-Απρίλιος 1924), ο Κρητικός συγγραφέας γνωρίζεται με το βιογράφο του Φραγκίσκου, τον Γιοχάνες Γιέργκενσεν και μελετά τη ζωή και το θρύλο του Αγίου. Αργότερα, μεταφράζει τη βιογραφία του και γράφει το μυθιστόρημα «Ο φτωχούλης του Θεού». Την Ασίζη επισκέφθηκε ξανά το 1926 και το 1952.

Τελικά τι να πρωτοθυμηθώ από αυτό το ταξίδι…

Τη βασιλική του Αγ. Φραγκίσκου στην Ασσίζη με τις εκπληκτικές τοιχογραφίες του Τζότο και του Πιντουρίκιο στην εκκλησία Σάντα Μαρία Ματζόρε στο χωριουδάκι Σπέλο, τα αριστουργήματα (προάγγελους της επερχόμενης Αναγέννησης) των ντόπιων και Τοσκανών “maestri dell Arte” στην Εθνική Πινακοθήκη της Περούτζια, τη μεσαιωνική ατμόσφαιρα που ανέδιδαν οι πλατείες και τα σοκάκια, τα μπαλκόνια των σπιτιών που όλα έχουν γλάστρες με πολύχρωμα λουλούδια…

Σχεδόν ολόκληρη η επιφάνεια των 8.456 τετρ. χλμ. που καλύπτει η Ούμπρια, αποτελεί ένα τεραστίων διαστάσεων υπαίθριο μουσείο των καλύτερων στιγμών του ιταλικού μεσαιωνικού αγροτικού πολιτισμού. Αν βρεθείτε στην περιοχή να επισκεφθείτε εκτός από τη Περούτζια και την Ασσίζη άλλες τρεις πόλεις ιδιαίτερου κάλλους. Είναι το Φολίνο, το Σπολέτο, το Τέρνι και το Τόντι.

Aκόμα δεν μπόρεσα να καταλάβω γιατί στην Τοσκάνη, που έχει αιχμή δόρατος τη μαγική Φλωρεντία, θεωρούν τη γειτονική Ούμπρια «φτωχιά αδελφή» τους. Εκτός κι αν η ανεπιτήδευτη ομορφιά και η σεμνότητα θεωρούνται στις μέρες μας φτώχεια.

Βίντεο από την επίσκεψη στην Ούμπρια.