Λαική Σοφία

Βρισκόμαστε στα χρόνια του Όθωνα. Ο Βαυαρός βασιλιάς, που ντυνόταν με φουστανέλες και φέσι και στις πιο επίσημες εμφανίσεις του, μαζί με τη βασίλισσα Αμαλία οργάνωναν συχνά γιορτές στα ανάκορα. Η πιο διαλεχτή κοινωνία εκείνον τον καιρό ήταν, βέβαια οι …

Ο Σολομώντας βασίλεψε από το 970-930 π.Χ. στο κράτος των Εβραίων. Γιος του Δαυίδ, απόκτησε με τον καιρό τη φήμη του δικαίου, του σοφού. Ένα από τα δείγματα της σοφία του είναι η λύση που έδωσε σε μια δίκη δύο …

Η φράση ξεκίνησε από το εξής περιστατικό. Σε κάποιο χωριό, πριν από το 1821, πέρασε ο απεσταλμένος του Μπέη, για να εισπράξει τη δεκάτη. Η δεκάτη ήταν και αυτή μια από τις τρομερές φορολογίες των χρόνων εκείνων. Όλοι όμως οι …

Σπάγκος ή σπαγκοραμμένος είναι ο φιλάργυρος, ο τσιγκούνης. Η λέξη σπάγκος είναι ιταλική και σημαίνει αδύνατος, ψιλός. Γνωρίζουμε πως οι μεταξωτές κλωστές είναι καλές, όπως επίσης και οι λινές, οι χρυσοκέντητες και τόσες άλλες. Εκείνες που δεν έχουν αξία είναι σπάγκινες, αν …

Τη μεταχειρίζεται κανείς τη φράση αυτή, όταν θέλει να δει κάποιον να φτωχαίνει. Ο φωτισμός του σπιτιού με δαδί ήταν πανάρχαιη συνήθεια και παραμένει μέχρι το Μεσαίωνα, αλλά και σε μερικά σπίτι στα βουνά, ακόμα και στην εποχή μας. Αφού, …

Είναι μια φράση από τις πολλές που μας άφησε ο στρατηγός Μακρυγιάννης. Λέγεται πως από παιδί ο Μακρυγιάννης είχε τρομερή δύμανη. Κάποτε, λοιπόν γέρος πια ο στρατηγός, χωρίς να το θέλει, σκούντισε κάποιον. Εκείνος παρεξηγήθηκε και ρίχτηκε να χτυπήσει το …

Όταν ο Φίλιππος, ο γιος του Δημήτριου, πολιορκούσε τη Χίο, διαλάλησε από μακριά ότι όποιοι από τους δούλους αφήσουν τα αφεντικά τους και πάνε μαζί του, αυτός θα τους ελευθέρωνε και θα τους πάντρευε με τις κυράδες τους και θα …

Το ακούμε συχνά στα σημερινά ποινικά δικαστήρια. Κατάπληξη και θαυμασμό προκαλεί το ότι ο Αριστοτέλης στη Ρητορική του έλεγε ότι ο δικαστής πρέπει να λαβαίνει υπόψη του για τον κατηγορούμενο όχι “ποιός τις νυν,αλλα ποιός τις ην αεί ή ως …

Η χωρίς εξαιρέσεις, αυστηρή και απαρέγκλιτη εφαρμογή νόμου ή κανόνα. Ηθικά ο ριγορισμός θέλει, οι ενέργειες του ανθρώπου να έχουν σαν ελατήριο μόνο τη συναίσθηση του καθήκοντας και αποκλείουν κάθε υπολογισμό ή αναφορά σε άλλες αιτίες. Ο όρος προέρχεται από …

Οι παλιοί θα θυμούνται τις περίφημες Ρομβίες, τα συμπαθητικά αυτά οργανάκια, που μαζί με την πρωτοξαδέλφη τους τη Λατέρνα, γύριζαν όλες τις γειτονιές και προσφέρανε ψυχαγωγία με τα τραγούδια και τη μουσική τους. Σήμερα, που και που μπορούμε να συναντήσουμε …

Πισσίτη και πισσοκόκαλο σε πολλά μέρη λένε τον καταραμένο και πισσανασκαμμένος στην Κρήτη λέγεται ο αμαρτωλός. Στη Λέσβο πισσανασκαφίζω λένε, όταν πρόκειται να βλαστημήσουν νεκρό και στον Πόντο, για τον ίδιο λόγο, μεταχειρίζονται τη λέξη ανασκάφτω. Αυτές οι λέξεις μας …

Όταν κανείς ψαρεύει και ρίχνει την πετονιά του, πριν προφτάσει να πατώσει το βαρίδι, οι μαρίδες – τσέρουλες τρέχουν όλες μαζί και τρώνε το δόλωμα. Έτσι και ο λαός μας ονομάζει μαρίδα τους μικρούς γαβριάδες, που μαζεύονται γύρω από κάθετι …

Ο Μιχαήλ Ψελλός εξηγεί έτσι τη φράση : Ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Αλέξιος, μετατρέποντας τη μοναχική ζωή σε στρατιωτική τάξη και επιβάλλοντας το βάπτισμα σε χιλιάδες Αθηναίους, διώχνοντας με το ρόπαλο του τους δαίμονες, που επί χρόνια ενοχλούσαν αυτά τα δυστυχισμένα …

Στη Ρόδο είναι μια από τις τρομερές κατάρες η φράση : ω που να σε δω στου μαλιόρδου τον ώμο. Η κατάρα αυτή προέρχεται από τα πολύ παλιά χρόνια, που είχαν τη συνήθεια να μεταφέρουν εκείνους που αρρώσταιναν από πανούκλα  …

Χρονικά δεν μπορούμε να εντοπίσουμε την περίοδο που πρωτακούστηκε αυτή η πασίγνωστη λαϊκή φράση. Δεν είναι όμως άγνωστο, το πόσο ακριβό ήταν πάντα το πιπέρι. Φαντασθείτε, μάλιστα, πως τον 11ο αιώνα στη βενετία, επειδή ήταν είδος εξαιρετικής πολυτέλειας, το χρησιμοποιούσαν …

Από τα Επτάνησα, μας έρχεται και μια έκφραση, που λέει Όποιος τραγουδά και πίνει, τύφλα δίνει στο μπεκκίνι”. Κατά τα έθιμα της Φλωρεντίας, όταν πέθαινε κάποιος, μεταφερότανε στο νεκροταφείο μέσα σε φέρετρο, που ήταν υποχρεωμένοι να το σηκώνουν ο πρώτος …