Λαική Σοφία

Έκφραση για να επιβεβαιώσει ή να ενισχύσει την αλήθεια των λόγων μας ( για να γίνουμε πιστευτοί ) και προέρχεται από την επιστολή του Απ. Παύλου στους Ρωμαίους ” μάρτυς γαρ μου εστίν ο θεός “.

Νταής είναι τούρκικη λέξη και σημαίνει τον παλικαρά , τον αντρείο . Νταήδες , μέχρι τις αρχές του ΙΘ’ αιώνα , ονομαζόταν οι γενίτσαροι της Σερβίας , που ήταν οι πιο σκληροί από τους γενιτσαραίους . Το 1804 ξεσηκώθηκαν εναντίον …

Αρχαία παροιμιώδης φράση: “εκ λύκου στόματος”. Σύμφωνα με το Λεξικό της Ελληνικής του Αθαν. Σακελλαρίου λέγεται επί των ανελπίστως τι λαμβανόντων. Πολλά έθιμα του ελληνικού χώρου βασίζονται στην αντίληψη ότι το στόμα του λύκου συμβολίζει το μέγιστο κίνδυνο από τον …

Σημασία: προαισθάνομαι τι πρόκειται να συμβεί. Η φράση προέρχεται από την αρχαία τελετουργική συνήθεια, κατά την οποία οι ιέρειες των μαντείων βουτούσαν τα δάχτυλά τους σ’ ένα υγρό με βάση το δαφνέλαιο, τις αναθυμιάσεις του οποίου εισέπνεαν καθώς τα έφερναν …

“Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος”. Στερεότυπη φράση που δηλώνει αδυναμία να πάρει κανείς κάτι (κυρίως χρήματα) από κάποιον που δεν έχει. Προέρχεται από τους Νεκρικούς Διαλόγους του Λουκιανού. Συγκεκριμένα, πρόκειται για την απάντηση που έδωσε ο Μένιππος στον …

” Caveant consules ” . Η φράση συμπληρώνεται ως εξής: ne quid respublica capiat. Κατά λέξη μετάφραση από τη λατινική: ας προσέξουν οι ύπατοι, για να μην κινδυνεύσει η δημοκρατία. Η φράση λεγόταν από τη Ρωμαϊκή Σύγκλητο, που καλούσε τους …

“Το ‘να χέρι νίβει τ’ άλλο και τα δυο το πρόσωπο “. Τη νεοελληνική παροιμία, που λέγεται σε περιπτώσεις συνεργασίας, ερμηνεύει ο Μ.Μερακλής: με την αλληλοβοήθεια εξυπηρετούνται οι άνθρωποι μεταξύ τους. Αντίστοιχο της περίφημης ρήσης του Μενάνδρου: “χείρ χείρα νίπτει”.

Κατά λέξη: στο σημάδι/ στο αποτύπωμα των καρφιών. Ο «τύπος των ήλων» είναι το σημάδι από τα καρφιά (του σταυρικού μαρτυρίου), που ζήτησε να ψηλαφίσει ο «άπιστος» Θωμάς, προκειμένου να πιστέψει την ανάσταση του σταυρωμένου Ιησού. Πρόκειται για τη γνωστή …

“Είπατε βασιλεί τω χαμαί πέσε δαίδαλος αυλά. Ουκέτι Φοίβος έχει καλύβαν, ου μάντιδα δάφνιν, ου παγάν λαλέουσαν, απέσβετο και λάλον ύδωρ. ” Απόδοση στη Νέα Ελληνική: Να μεταφέρετε στο βασιλιά πως κατέπεσε ο καλοδουλεμένος ναός κι έμεινε άστεγος ο Φοίβος …

Το τζιβαέρι είναι πολύτιμος λίθος και μεταφορικά χρησιμοποιείται – κυρίως σε επιφωνηματικές φράσεις (τζιβαέρι μου!) – με την έννοια του θησαυρού. Η προέλευσή της είναι τουρκική.

“Αχαμνά μηριά κι αν σμίξουν δεν συγκαίγονται.”Στη λαϊκή γλώσσα σύγκαμμα, ή δερματίτις εξ επαφής, προκαλείται από τον ερεθισμό του δέρματος των μηρών εξ αιτίας της επαφής μεταξύ τους, του ιδρώτα, της ανάπτυξης μυκήτων κ.λπ. Λέγεται και παράτριμμα. Η παρατήρηση είναι …

Αυτή η φράση χρησιμοποιείται για τους καχέκτες . Αναφέρεται στο λεπτό κερί ή λιανοκέρι που όταν ανάψει λυώνει λίγο-λίγο και μειώνεται συνεχώς .

“Παρ’ άνθρωπο από γενιά και σκύλο από μιτάτο.” Μιτάτο είναι το μαντρί, του οποίου τη φύλαξη εμπιστεύεται ο τσοπάνης σε δυνατό και ατρόμητο σκυλί, από ορισμένες ράτσες. Κατά την παροιμία για να έχει κάποιος εχέγγυα και για τον άνθρωπο που …

Ο ρόλος της μάνας είναι καθοριστικός όχι μόνο ως βιολογική συμμετοχή και γονιδιακή συνεισφορά αλλά και ως στάση και τρόπος ζωής, ως υπεύθυνη της αγωγής και της ανατροφής των παιδιών, κυρίως της κόρης η οποία ψυχολογικά ταυτίζεται προς τη μάνα. …

Η υπερβολική κόπωση από την εργασία θεωρείται αίτιο νόσου. “Η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη “, δηλώνει η παροιμία.

Η βρεφική θνησιμότητα ήταν πολύ γνωστή κατάσταση παλαιότερα, όπου από τα πολλά παιδιά μιας οικογένειας πολύ λίγα επιζούσαν. Για την περιγεννητική θνησιμότητα λεγόταν οι παροιμίες: “Απ’ την κοιλιά της μάνας του στης γης το μαύρο χώμα.”