Λαική Σοφία

Αντί να πούμε τη λέξη «υπερτέρησε», συνηθίζουμε να μεταχειριζόμαστε τη φράση του ‘βαλε τα γυαλιά. Τον ανάγκασε, λοιπόν, μια και δεν έβλεπε, να φορέσει τα γυαλιά του, για να δει. Η μεταφορά αυτή έδειξε ότι ξεπερνάει τον άλλο, άρα είναι …

Επειδή οι Βυζαντινοί έδιναν μεγάλη σημασία στην καλλιγραφία, ο δάσκαλος έγραφε τον υπογραμμό, δηλαδή μια λέξη ή μια σειρά με καλλιγραφικά γράμματα. Τα παιδιά έπειτα προσπαθούσαν να μιμηθούν τα γράμματα του δασκάλου. Από την προσπάθεια αυτή των μαθητών, δηλαδή να …

Τη φράση αυτήν την πρωτοβρίσκουμε στον Όμηρο. Πριν να πεθάνει ο Έκτορας, λέει στον Αχιλλέα: « Η καρδιά σου είναι από πέτρα. Να θυμάσαι, λοιπόν, πως εξαιτίας μου οι θεοί θα είναι οργισμένοι εναντίον σου, την ημέρα που ο Πάρις …

– Ο Αρίσταρχος Γραμματικός λέει κάπου: «Πεπραγμένα Ζευς αποδίδει». Με την πάροδο του χρόνου, τη φράση αυτή τη συναντάμε σε διάφορους τύπους: «Μάχαιραν έδωσες μάχαιραν θα λάβεις» ή «Βουλγάροις βουλγαριστί Βασίλειος φέρεται» ή «ό,τι κάμεις θα λάβεις» κ.ο.κ – Λίγο …

– Εκατό χρόνια μετά το πάρσιμο του φρουρίου της Ακροκόρινθου από το Λέοντα το Σγουρό, οι Φράγκοι γιόρταζαν στην Κόρινθο με μεγάλη τελετή αυτή την επέτειο. Οι ευγενείς έκαναν ιππικούς αγώνες κάτω από τα ερωτικά βλέμματα των γυναικών. Νικητές στους …

Όταν, στα βυζαντινά χρόνια, τελείωναν τα παιδιά την καλλιγραφία τους, έδιναν στο δάσκαλο την πλάκα, για να τη διορθώσει. Μετά τη διόρθωση ο δάσκαλος ζητούσε από τα παιδιά να την ξαναγράψουν. Επειδή πολλές φορές δεν είχαν σφουγγάρι, έσβησαν την πλάκα …

Τα παιδιά μάθαιναν να δείχνουν και να λένε απ’ έξω την αλφαβήτα. Οι δάσκαλοι, για να πεισθούν πως τα παιδιά την ξέρουν καλά, τους έδειχναν τα γράμματα ανακατωμένα. Από τότε επικράτησε να λέμε γι’ αυτόν που γνωρίζει κάτι καλά ότι …

Λέγεται για κάποιον που πεισματώθηκε, βλέποντας τον άλλο να του φέρνει αντίρρηση σε κάτι που του ζητάει κάνει. Η φράση ξεκίνησε από τα γλέντια, τα συμπόσια. Σ’ αυτά πολλές φορές βλέπουμε κάποιον, που τα έχει «τσούξει», να επιμένει να πιει …

Η λέξη «μπουγάτσα» είναι ιταλική και προέρχεται από τη «σφοκάτα», που έχει σχέση με τη φωτιά (φόκους). Η λέξη αλλάχτηκε στην Ελλάδα με «σφουγκάτο». Στην Ιταλική υπάρχει γλύκισμα που λέγεται «φοκάτσα», αλλά και στην Κέρκυρα είναι γνωστή σαν «φογάτσα».

Οι αρχαίοι Έλληνες «γρυ» έλεγαν: «τον υπό τω όνυχι του δακτύλου ρύπον», δηλαδή την ελάχιστη, τη μικρή ακαθαρσία, που πιάνεται κάτω από το νύχι. Καθετί, λοιπόν, που είναι μικρό, το είπαν «γρυ».

Μεταφορικά τα νεύρα, ο ξαφνικός θυμός του ανθρώπου, όπως ξαφνικά έρχεται ο δυνατός αέρας, μικρής διάρκειας, μαζί με βροχή, αστραπές και κεραυνούς. Το αρχαίο «εκνεφίας» άνεμος ή βροχή. (Μπουρίνι από το τουρκικό Bourin).

Επί Φραγκοκρατίας, μερικοί Αθηναίοι πήγαν και άδειασαν το σπίτι ενός Φράγκου, που έμενε κάτω από το βράχο της Ακρόπολης. Δεν του άφησαν ούτε έπιπλα ούτε σκεύη ούτε χρυσαφικά. Του τα πήραν όλα! Φυσικά, όταν ο Φράγκος ανακάλυψε την πρωτάκουστη για …

Ο ντορβάς είναι το «ταγάρι», όπως αλλιώς λέγεται το σακούλι, μέσα στο οποίο οι χωρικοί, έβαζαν διάφορα πράγματα. Στη βυζαντινή εποχή, όταν οι νησιώτες πιάνανε κανένα ληστή, εγκληματία, πειρατή, του κόβαν το κεφάλι, το βάζανε μέσα σ’ ένα ντορβά, παστωμένο, …

Και στα Βυζαντινά χρόνια χρησιμοποιούσαν στο κυνήγι των πουλιών και των μικρών ζώων διάφορα αρπακτικά όρνια, που εξημερωμένα και γυμνασμένα κατάλληλα τα έριχναν πάνω στο θήραμα. Χρησιμοποιούσαν αετούς, γεράκια και ένα είδος αρπαχτικών πουλιών, που πετούσαν πραγματικά σαν αστραπές και …

Πανάκεια στην μυθολογία ήταν κόρη του Ασκληπιού, αλλά παιδιά του ήταν η Ιασώ, η Ακεσώ, η Αίγλη, η Υγεία, ο Τελεσφόρος, ο Άκεσις, ο Ευμαρίων, ο Ιανίσκος και ο Αλεξήνωρ. Η λέξη «πανάκεια» παράγεται από το «παν» και το ρήμα …

Η φράση «είσαι ζαβολιάρης» ακούγεται πολύ από τα παιδιά, όταν παίζουν και κάνουν ζαβολιές, γιατί στα παιχνίδια γίνονται τακτικά πολλές ζαβολιές, δηλαδή ζαβές ολιές. Στην Κρητική διάλεκτο ολιά=βήμα, στραβοπάτημα, παρεκτροπές, παραβάσεις από δόλο.