Λαική Σοφία

Έπεα πτερόεντα : Λόγια του αέρα. Ποιητική Ομηρική έκφραση βασισμένη στην αντίληψη ότι τα λόγια, όταν βγαίνουν από το στόμα μας τα παίρνει ο αέρας και πετούν. Ιλιάδα,Α,201

Η φράση ανάγεται στον κόλακα της αρχαιότητας Δαμοκλή, που ζούσε στο ανάκτορο του περίφημου τυράννου των Συρακουσών Διονυσίου. Επειδή ο Δαμοκλής θαύμαζε τη ζωή και τον πλούτο του μακαρίζοντας συνεχώς τη ζωή του μονάρχη, εκείνος του παραχώρησε για μια μόνο …

“Αν βρέξη ο Απρίλης δυο νερά κι ο Μάης άλλο ένα, χαρά σ’εκείνα τα σπαρτά που’ναι στη γη σπαρμένα. “ Παραδίδονται πολλές παραλλαγές της παροιμίας, που οφείλονται στη μεγάλη εξάπλωσή της στον ελληνικό χώρο. Γενικά θεωρούνται ωφέλιμες για τη γεωργία, …

Όταν λέμε “πέρασε ζωή χαρισάμενη”, εννοούμε ζωή ευτυχισμένη.Η φράση προέρχεται από το αναστάσιμο τροπάριο “και τοις εν τοις μνήμασι ζωήν χαρισάμενος” που σημαίνει όμως κάτι εντελώς διαφορετικό. “Χαρισάμενος ζωή”: χάρισε ζωή.

Η φράση αυτή σημαίνει “για ένα πιάτο φακή”. Τη λέμε, όταν κάνουμε ανταλλαγή και ζημιωνόμαστε, όταν δηλαδή δίνουμε κάτι που έχει αξία και στη θέση του παίρνουμε κάτι άλλο με ελάχιστη αξία, κάτι ευτελές. Η φράση είναι παρμένη από την …

Μία άλλη φράση που μας έρχεται από τον αρχαιολληνικό κόσμο, ένα γνωμικό, όπως λέμε που κρύβει γνώση και σοφία .Οι αιώνες που πέρασαν του προσέθεσαν στην αρχή τη λέξη «παν». Έτσι το ακούμε συχνά «Παν μέτρον άριστον». Δεν είναι όμως …

Λέγεται για κάτι που είναι πολύ λίγο, ή για να τονίσουμε την υπερβολικά μικρή ποσότητα. Για κάτι που θα μπορούσε να αντιστοιχίσει μετρώντας το με τα δέκα δάχτυλα των χεριών μας. Η φράση χρησιμοποιείται από πολύ παλιά, όταν οι πιο …

Τη φράση χρησιμοποιούμε, για να χαρακτηρίσουμε το ανυπέρβλητο, το ανώτατο όριο (αρετής ή κακίας), καλοσύνης, ευγένειας, σεμνότητας κτλ. Ο Καλλίμαχος (ποιητής από την Κυρήνη, σύγχρονος του Θεόκριτου) στο β ύμνο του στον Απόλλωνα, αποκαλεί το καθαρό νερό “άκρον άωτον ύδατος”. …

Είναι η πρώτη εμπειρία του νεοσύλλεκτου στρατιώτη σε άσκηση με αληθινά πυρά. Εκτός από τη στρατιωτική ορολογία, χρησιμοποείται για να τονίσει την πρώτη εμπειρία, την πρώτη δοκιμασία σε κάτι. Π.χ. η πρώτη μέρα στο σχολείο είναι “το βάπτισμα του πυρός” …

Αρχικά η φράση αυτή σήμαινε κάτι το υπερβολικά παράδοξο, όσο και το να κυλάνε τα ποτάμια προς το βουνό και όχι από την πηγή του βουνού που είναι ψηλά, σε σχέση με τις λίμνες ή τις θάλασσες που είναι χαμηλότερα, …

Σημαίνει : η βία αντιμετωπίζεται με τη βία (γενικότερα, το κακό με όμοιο κακό). Εμφανής η ομοιότητα με την αρχαία ελληνική παροιμία «πάσσαλος πασσάλω εκκρούεται» και «άλλω ήλω εκκρούειν τον ήλον» (< ήλος = καρφί).

“Η χώρα όπου ανθεί η φαιδρά πορτοκαλέα “. Σημαίνει ότι σκωπτικός χαρακτηρισμός της Ελλάδας, ως χώρας από την οποία απουσιάζει η σοβαρότητα στην αντιμετώπιση καταστάσεων και προβλημάτων. Ειρωνική αναφορά σε παλαιότερη στομφώδη (και εξωπραγματική) ωραιοποίηση της Ελλάδας. Συγκεκριμένα, η φράση …

Κρυπτός (ρηματικό επίθετο του κρύπτω) είναι ο κεκρυμμένος (και ως ουσιαστικό: τά κρυπτά = τα κρυφά, τα μυστικά), ενώ παράβυστον ονομάζεται το αφανές ή απόκρυφο μέρος, ο παράμερος ή απόμερος τόπος (παράβυστον ονομαζόταν στην αρχαία Αθήνα ένα απόκρυφο και παράμερο …

Παροιμιακή φράση που συνδέεται με την απώλεια πολύτιμου χρόνου, η οποία έχει συχνά ολέθριες συνέπειες. Στην πόλη Καπύη της Ιταλίας (αρχαία πρωτεύουσα της Καμπανίας και μια από τις σημαντικότερες πόλεις της αρχαίας Ιταλίας – κοντά στη σημερινή πόλη Capua) ξεχειμώνιασαν …

Λαϊκή παροιμιώδης έκφραση, που χρησιμοποιείται για πρόσωπο που δεν έχει διανοητική ισορροπία, για τρελό. Ο Νικόλαος Πολίτης αναφέρει την έκφραση «Χρωστάει της Μιχαλούς» παραλλαγμένη, σαν «Χρωστάει του Μιχάλη», και εξηγεί ότι λέγεται για ανθρώπους ανόητους, τους οποίους ο λαός αποκαλεί …

“Όλα μεταβάλλονται, τα πάντα βρίσκονται σε αέναη κίνηση, ασταμάτητη μεταβολή.” Περίφημη φράση του Εφέσιου προσωκρατικού φιλοσόφου Ηράκλειτου (544-484; π.Χ.). Κατά τον Ηράκλειτο, ο κόσμος υπόκειται σε μια ασταμάτητη ροή, που υπακούει σε κανονικές αναλογίες, ώστε να διατηρεί την ταυτότητά του …